Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün kriterlerine göre beden kitle indeksi 18.5 (kg/ m²)’in altında olan bireyler “zayıf” olarak sınıflandırılır. Bazı durumlarda iştahsız zayıf bireyin kilo alması; fazla kilolu bireyin kilo vermesinden çok daha zor olabilir. Uzman desteğine ihtiyaç vardır.
Zayıflık, şişmanlık gibi riskli bir durumdur. Zayıf bireylerin dış etkenlere direnci daha düşüktür. Daha çabuk yorulup, daha kolay hasta olabilirler. Unutkanlık, konsantrasyonda azalma, vücut ısısının denetiminde azalma, demir eksikliği gibi olumsuz sağlık problemleri ortaya çıkabilir.
Kilo alamamanın çok çeşitli nedenleri olabilir. Kişinin günlük enerji ihtiyacını yeterince karşılayamaması, harcanan enerjinin alınan enerjiden fazla olması, metabolik hastalıklar, hipertiroidi, iştahsızlık, bağırsak emilim bozuklukları, hormonal bozukluklar kilo alamamaya sebep olabilir.
Kilo almak isteyen zayıf bireyler öncelikle Endokrinoloji ve Metabolizma uzmanına başvurmalı, gerekli tetkik ve araştırmalar sonrasında kilo alma sürecini başlatmak için bir beslenme uzmanına danışarak kişiye özel beslenme planı oluşturulmalıdır. Bu süreçte temel amaç kazanılan kilonun kas dokusundan olması ve yağ dokusunun fiziksel özelliklere göre ideal olan aralıkta tutulmasıdır.
- Hayatın her alanında yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması gerekir. Kilo alamayan bireylerin günlük alınması gereken makro ve mikro besin ögeleri yeterince karşılayabilmesi için öğün sayısı arttırılabilir. Gün içinde öğünler arası 2.5-3 saat olacak şekilde 5-6 öğün yapılabilir.
- Güne mutlaka kahvaltı ile başlamak önemlidir. Peynir, yumurta, domates, salatalık, zeytin, tam buğday ekmeğinden oluşan dengeli bir kahvaltıya 1 yemek kaşığı yer fıstığı ezmesi ya da tahin ekleyerek enerji alımını sağlıklı bir şekilde arttırabilirsiniz.
- Yemeğe çorba gibi midede hacim kaplayıp erken tokluk hissi verecek besinlerle başlamak yerine ana öğünlerde protein ve karbonhidrat kaynağını birlikte tüketilmelidir.
- Yemek sırasında veya öncesinde su tüketmek erken doygunluğa sebep olabilir, bunun yerine su tüketimi yemeklerden 30-60 dakika önce veya yemek sonrasında gerçekleştirilmelidir.
- Ara öğünlerde boş kalori kaynakları olan abur cuburlar yerine besinsel içerikleri yüksek olan süt ve süt ürünleri, kuru-taze meyve, kuru yemiş gibi sağlıklı ara öğünleri tercih edebilirsiniz. Kuru yemişler küçük hacimde yüksek enerji sağlarlar. Böylece midenizde az yer kaplarken, sağlıklı yağlar ile yüksek enerji almış olursunuz.
- Gece öğünü bir sonraki öğünde iştahınızı etkilemeyeceğinden iyi değerlendirilmelidir.
- İçecek seçimlerine dikkat edilmesi gerekir. Çay, kahve, soda gibi içecekler kalori içermezler bunun yerine besinsel değeri yüksek olan süt, ayran, meyve suyu gibi içecekler tercih edebilirsiniz. 1 büyük bardak taze sıkılmış meyve suyunun kalori içeriği 3-5 porsiyon meyvenin kalori içeriğine eşit olabilir.
- Yağlar tokluk hissinin uzamasına sebep olurlar. Bu nedenle yağlı ve yağda kızartılmış yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
- Motivasyonun uzun vadede korunması için sık sık tartılmamak önemlidir.
· Beslenme planınızın yeterli ve dengeli modelde oluşturulması için beslenme ve diyet uzmanına başvurulmalıdır.